De stand van 2016

De geschiedenis zal leren hoe het jaar 2016 de boeken in gaat.

Wellicht als het jaar van de verrassingen van de Brexit en de verkiezingsoverwinning van Donald Trump. Of zullen we later zeggen dat dit geen verrassingen waren, maar eerder signalen van een tweedeling in de maatschappij; diegenen die hebben geprofiteerd van de globalisering versus diegenen aan wie die trein voorbij lijkt gegaan. Zouden het echt de Polen en de Mexicanen zijn die banen innemen of toch de globalisering. Of moet de opkomst van het populisme meer verklaard worden door een opstand van de ontevreden middenklasse. Onzeker geworden over hun toekomst, over hun pensioen en andere verworvenheden.

Helaas zal 2016 niet de boeken in gaan als het jaar van vrede in Syrië en de oplossing van de vluchtelingencrisis. De politiek lijkt wat slagvaardiger in de strijd tegen brievenbusmaatschappijen. Die lijken hun langste tijd gehad te hebben.

De teleurstelling van het missen van het EK voetbal (best knap) wordt weggespoeld in Rio de Janeiro. Nederland eindigt als 11e in de medaillespiegel van de Olympische Spelen met 19 medailles waarvan 8 gouden. De knapste prestaties komt niet van Dafne Schippers maar van Sanne Wevers.

Verder hebben we dit jaar de Nobelprijs voor de literatuur weer niet gewonnen. Maar in Barcelona wint Max Verstappen wel als eerste Nederlander ooit een Grand Prix.

In 2016 hebben we afscheid moeten nemen van Prince, B.B. King, David Bowie, Mieke Telkamp en Toots Thielemans. Verder zijn er met Margot Honecker en Nancy Reagan twee voormalige first ladies overleden, zo ook de oud-presidenten Simon Perez en Fidel Castro.

Met Muhammed Ali is de grootste bokser aller tijden van ons heengegaan. Maar het grootste verlies voor Nederland is toch wel het overlijden van nummer 14: Johan Cruijff. Het Orakel is niet meer.

Omdat ik het niet kan laten, toch nog even naar de fiscaliteit.

Transparantie is anno 2016 niet meer weg te denken: de wereld maakt zich op voor Country-by-Country Reporting, de Common Reporting Standard en het UBO-register. Op een enkele Franse rechter na lijkt er weinig aandacht te zijn voor de privacy van individuele belastingplichtigen.

In het voorjaar verschijnen de Panama Papers. Een grote groep onderzoeksjournalisten uit meer dan 70 landen heeft de meer dan 11,5 miljoen gelekte documenten van Mossack Fonseca bekeken. De journalisten hebben in sommige gevallen kunnen achterhalen wie er achter de vennootschappen in de belastingparadijzen zitten. In een debat in de Tweede Kamer noemt staatssecretaris Wiebes het later teleurstellend dat er zo weinig over Nederlanders gevonden wordt. Het is maar wat je teleurstellend noemt meneer Wiebes.

Nog net voor het einde van het Nederlands voorzitterschap van de EU wordt er eind juni een politieke overeenkomst bereikt voor de Anti-Tax Avoidance Directive (“ATAD”). Een waar huzarenstukje waar minister Dijsselbloem zich sterk voor heeft gemaakt. De Richtlijn geeft minimum standaarden die de EU-lidstaten voor 1 januari 2019 moeten hebben geïmplementeerd. De maatregelen moeten met name het vermeend agressieve tax planning door multinationals tegengaan. Probleem is alleen dat de lidstaten de minimum regels op hun eigen wijze mogen invullen. Met een beetje pech krijgt het bedrijfsleven straks te maken met 27 verschillende implementaties van dezelfde Richtlijn. Over de werking van ATAD naar derde landen (dus buiten de EU) lijkt in 2016 geen politiek akkoord te worden bereikt.

Goed voor de zomervakantie: vanwege de therapeutische werking heeft de Hoge Raad beslist dat het verlaagde btw-tarief ook van toepassing is op zonnebrandcreme.

Na een onderzoek van meer dan twee jaar kwam de Europese Commissie in augustus met haar verdict over Apple; de afspraken die de Ierse overheid vanaf begin jaren ’90 met Apple heeft gemaakt waren – in de ogen van de Commissie – te voordelig en kunnen worden bestempeld als verboden staatssteun. Apple moet het voordeel, berekend op EUR 13 miljard, terugbetalen. De Commissie komt nog met een verrassende suggestie: de boete kan worden verminderd indien en voor zover Apple in andere landen alsnog meer winstbelasting moet betalen over oude jaren. Niet verrassend komt er uit Amerika veel kritiek op de staatssteunzaken van de Europese Commissie (onder andere vervat in een White Paper van de U.S. Treasury Department). Het lijkt wat ver te gaan, maar de Amerikaanse wet voorziet in de mogelijkheid het tarief winstbelasting voor Europese bedrijven actief in Amerika te verdubbelen, tot dik 70%. Dat kan nog leuk worden. En verder moeten we er maar vanuit gaan dat het toeval is dat de Amerikaanse toezichthouder dit najaar met een recordboete voor Deutsche Bank kwam.

Zonder de vertrouwde gouden koets verloopt Prinsjesdag rustig. Met de verkiezingen in aantocht worden er fiscaal weinig keuzes gemaakt. Staatssecretaris Wiebes komt wel nog met een aardige brief over de dividendbelasting; plan is om in deelnemingsverhoudingen vanaf 2018 geen dividendbelasting meer te heffen naar alle verdragslanden (nu alleen naar EU-lidstaten).

Na jarenlang discussiëren over alternatieven valt in 2016 het doek voor het pensioen in eigen beheer. Dachten we.

Vraag is wat 2017 ons gaat brengen. Gaat in Amerika president elect Trump zijn woorden waarmaken en gaat het Amerikaanse tarief voor de winstbelasting inderdaad naar een spectaculaire 15%. En gaat hij daadwerkelijk al het geld dat US multinationals buiten Amerika hebben gestald (naar schatting USD 2.100 miljard oftewel USD 2,1 biljoen) terughalen en tegen welk tarief. Nu de Republikeinen beide kamers van het Congres in handen hebben lijkt de jarenlange status quo doorbroken te kunnen worden.

Dichter bij huis is het de vraag of Europa in 2017 klaar is voor de invoering van de CCCTB (Common Consolidated Corporate Tax Base). Wellicht eerst nog zonder consolidatie. Met de Brexit en de verkiezingsuitslagen van de politieke partijen die sceptisch staan ten opzichte van Brussel, moeten politici zich afvragen wat voor Europa ze nog willen. Een verregaande integratie op gebied van de winstbelasting en het opgeven van de soevereiniteit lijkt in deze tijd minder logisch. Of zou de roep om een Europese aanpak van belastingontwijking door multinationals het hier winnen.

In Nederland staan de Tweede Kamer verkiezingen voor de deur. Ik heb de verkiezingsprogramma’s er nog niet allemaal op nageslagen, maar durf de stelling aan dat ‘belastingen’ meer dan ooit op de agenda staat. Zo we ook in de boardroom zijn geraakt en op de voorpagina’s van de kranten. Ik laat even in het midden of dit een onverdeeld genoegen is.

Ik wens u mooie kerstdagen en een voorspoedig en gezond 2017 toe.

Tot volgend jaar.

Ivo Kuipers (op persoonlijke titel)

<<< terug naar de nieuwsbrief