Nieuwsbrief | ANBI-registratievereiste voor buitenlandse instellingen mogelijk in strijd met EU recht (Parket bij de Hoge Raad, 18-04-2025, ECLI:NL:PHR:2025:454, 24/01455)

Buiten Nederland gevestigde goede doelen kunnen er onder bepaalde omstandigheden belang bij hebben om zich bij de Nederlandse Belastingdienst te registreren als goed doel of als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer een buitenlands goed doel een (grote) schenking vanuit Nederland ontvangt. Een dergelijke schenking is mogelijk belast met Nederlandse schenkbelasting, tenzij het buitenlandse goede doel door de Nederlandse Belastingdienst als ANBI is aangemerkt.

Naast de schenkbelasting is deze vraag ook van belang voor de giftenaftrek in de inkomstenbelasting. Als het buitenlandse goede doel in Nederland de ANBI-status heeft, mag de schenker de gift volgens de regels van de Wet inkomstenbelasting in zijn of haar aangifte aftrekken als persoonsgebonden aftrek. Het buitenlandse goede doel moet dan wel (kunnen) voldoen aan alle regels die ook voor Nederlandse goede doelen gelden. De vraag rijst of Nederland van buitenlandse (EU) goede doelen mag eisen dat zij aan alle Nederlandse voorwaarden voldoen.

In de zaak van 18 april 2025 heeft de advocaat-generaal de Hoge Raad geadviseerd om te beslissen dat de Nederlandse eis om buitenlandse instellingen als ANBI te registreren mogelijk in strijd is met het EU-recht. De zaak betreft een belastingplichtige die in 2020 giften heeft gedaan aan drie buitenlandse instellingen, twee in Duitsland en één in Zwitserland. Deze instellingen waren niet aangemerkt als ANBI door de Nederlandse Belastingdienst, waardoor de giften volgens de Nederlandse wet niet aftrekbaar waren voor de inkomstenbelasting.

De centrale vraag in de zaak is of de registratievoorwaarde — de eis dat een buitenlandse instelling door de inspecteur als ANBI moet worden erkend om aftrekbaarheid van de gift mogelijk te maken — in strijd is met het Europese recht, met name het vrije verkeer van kapitaal (artikel 63 VWEU). De advocaat-generaal overweegt dat, hoewel de registratievereiste formeel zowel voor binnenlandse als buitenlandse instellingen geldt, buitenlandse instellingen feitelijk vaak moeilijker voldoen aan deze eis. Dit komt door praktische barrières zoals taalproblemen en onbekendheid met de Nederlandse procedures voor ANBI-aanmelding.

Volgens de advocaat-generaal kan dit voor buitenlandse instellingen een belemmering vormen voor het vrije kapitaalverkeer, wat in strijd zou kunnen zijn met het EU-recht. Hij wijst erop dat het EU-recht lidstaten verbiedt om fiscale voordelen te weigeren louter omdat een instelling niet in dat land gevestigd is. In plaats daarvan moeten belastingplichtigen de mogelijkheid krijgen om aan te tonen dat de buitenlandse instelling aan de voorwaarden voor ANBI-status voldoet.

Gelet op deze overwegingen adviseert de advocaat-generaal de Hoge Raad om een prejudiciële vraag te stellen aan het Hof van Justitie van de EU. De vraag zou moeten zijn of de huidige praktijk van de Nederlandse Belastingdienst — het weigeren van aftrek van giften aan buitenlandse instellingen omdat deze niet door de Nederlandse inspecteur als ANBI zijn erkend — in strijd is met het vrije kapitaalverkeer in de EU.

De zaak heeft belangrijke implicaties voor de aftrekbaarheid van buitenlandse giften in Nederland en kan mogelijk leiden tot een heroverweging van de huidige regelgeving rondom ANBI-registratie voor buitenlandse instellingen. Daarnaast kan dit ook van belang zijn voor de vraag of het buitenlandse goede doel (zonder ANBI status) Nederlandse schenkbelasting is verschuldigd over een schenking die vanuit Nederland afkomstig is.

Atlas raadt buitenlandse goede doelen, net als voorheen, aan om bij schenkingen vanuit Nederland waar mogelijk voorafgaand aan de schenking informatie in te winnen over de fiscale gevolgen. Zolang in deze procedure geen eindbeslissing is genomen zullen buitenlandse goede doelen er baat bij kunnen hebben om zich in Nederland als ANBI te registreren. Uiteraard dient te worden beoordeeld of het buitenlandse goed doel wel aan alle Nederlandse regels kan voldoen.

Heeft u vragen of wilt u meer weten over de impact van deze veranderingen voor uw situatie?
Wij helpen u graag verder. Neem gerust contact op met een van onze adviseurs Sebastiaan Janssen +316 1587 2200, Laura Ligthart +316 2165 7091 of Sophie van Noort +316 4424 8336.